Sanayi Sektöründeki Alçak Gerilim Panoları İçin Yeni SIKUS UNİVERSAL panomuzu desteklemek,sektördeki İşletme operatörleri,pano tasarımcı ve yapımcıların montajcıların Yararınadır.Bizim yeni tip panomuzu ilgilediren problem dolu kanun ve Yönetmelikleri hatırlayalım.Sanayide kullanılacak alçak gerilim panolarının tasarlanması,üretimi ve pazara sunulmasında göz önüne alınması gerekn kurallara ilgili başlıca başvuru kanalları aşağıdadır.

CEI EN 60439-1: 1994/ A11 : 2000 ; Sırası ile 791/1977 sayılı kanun ve D. Lgs 626/1996 ile düzenlenen,73/23 ve 93/68 CEE sayılı lalçak gerilim yönetmelikler;D. Lgs 615/96 ile düzenlenen, 89/336 ve 93/68 CEE sayılı elektromagnetik uyumluluk yönetmelikleri; Yukarıda bahsedilen yönetmelikleri ilişkin CE (Avrupa topluluğu) damgalamaya yönelik kurallar, 46/90 sayılı kanun;

CEI 64-8 sayılı satandartlar 1.CEI EN 60439-1:1994/ A11 : 200 (CEI 17-13/1) Bu satandart ; koruma ve işlem yapmaya yönelik,seri (tip testi) Veya seri dışı (kısmi tip testitli ) olarak üretilmiş, frekansı en fazla 1000Hz anma gerilim ise 1000 V'u geçmeyen alternatif akımlı veya gerilimi 1500 V'u geçmeyen doğru akımlı, birlikte bulunan ve çalışan cihazlara (panolara) uygulanır ve tüm Avrupa topluluğu ülkelerinde yürülüktedir .

• * Belçika NBN 745
• * Fransa NFC 63421
• * Almanya DIN EN 60439-1
• * İspanya UNE 20098

1.1 Standart tarafından ilk defa ortaya konulan önemli ve anlamlı tanımlamalar.

• * Tip Testli - Seri üretilen cihazlar
• * Bu tipe uygun cihazlar,
• * ya da önceden belirlenmiş bir imalat sistemine uyan cihazlar
• * ya da yine bu standartla belirlenmiş yöntemlere göre
• * Denenmiş "testi" cihazların belirgin özelliklerini değiştiren ikinci dereceden değişiklikleri bulundurmayan cihazlar.
• * Kısmi tip testli - seri dışı üretilen cihazlar;
• * "Tip" testi olan sistemlerde,"Tip" testi olamayan sistemleri bir arada bulunduran teçhizat.Burada "Tip" testi olmayan ibaresi "Tip" testi olan bir sistemde türetilmiş (örneğin hesaplama sonucu) olsa bile geçerlidir.
• * TTA, Type tested assembly (ANS)-Kısmen " Tip"testi yapılmış derleme.
• * Buradan da anlaşılacağı gibi standart;panoların seri olarak üretilip üretiledeği ile değil; panonun;

Söz konusu standartın öngördüğü tüm testleri geçen (ASTTA).(pano doğrudan test edilmiş olabileceği gibi.test edilmiş bir panodan pano üreten üreticinin telimatlarına kesinlikle bağlı kalarak çeşitlenmiş de olabilir .) ya da Söz konusu standartın öngördüğü tüm testleri geçen (ANS-PTTA),(Örneğin aşırı gerilim ve/veya kısa devre dayanıklılık denemeleri yapılmamış veya testlerden alınan sonuçlara göre hala birtakım hesaplamaların verilmesi gerekn ) pano olum olmadaığı ile ilgilidir.

• * Kısaca AS-TTA panolar " Tip"testlerini tamamı ile kıstas alırlar
• * İlk örneğe ( prototype )uyarlar
• * Kesin ve belirlenmiş bir üretim sistemine uyarlar (Örneğin SIKUS UNİVERSAL)
• * ANS-PTTA panolar sadece bazı baklımlardan "Tip" testlerini kıstas alırlar:
• * Uygunlukları hesap sonucu bulunur
• * Pano üreticisi
• " .. bitmiş bir panonun sorumluluğunu alan kuruluş ....,günlük hayatta panonun üzerindeki etikette ismi ve/veya markası olan 1.2 Tip test ve rutin test yönetmelik tarafından öngörülmektedir.

Sayfa 8.4'de 1'den 7'ye kadar tip test 8'den 11'e kadar rutin test gözlem / onay listesini bulabilirsiniz.

• Panodaki etiketler;
• Silinmeyecek şekilde ve sonuçta pano yerine yerleştirildiğinde okunacak şekilde olmalıdır.
• 1.Üreticinin isim ve markasını
• 2.Panelin tanımlama numarasını
• 3.CE işaretini taşımalıdır.
• CEI standartlarına uyumlu olmak koşulu ile panoyla ilgili başka teknik bilgeler de etikete ya da doküman,şema ve kataloglara eklenebilir.

2.791/1977 ve D. Lgs 626/1996 ile düzenlenen 73/23 ve 93/68 sayılı yönetmelikler

Bu yönetmelik 1973 de yayınlanmış ve 1993'de 93/68 sayı ile yenilenmiştir.Gerek topluluk içindeki ülkeler arsında ticareti yapılacak gerekse de ülkeler arasında ticareti yapılacak gerekse de ülkelerin içinde kullanılacak alçak gerilim teçhizatının sahip olması gereken güvenlikle ilgili özellikleri tanımlamaktadır.Anma gerilim alternatif akımında 50 ila 100 V. Doğru akımda ise 75 ila 1500 V. Olan bazı özel alan ve yerlede kullanılacak techizatın dışında tüm techizatın dışında kapsamaktadır .demiryolları, uçaklar, gemiler.radyoloji uygulamaları,kliniklere ilişkin kullanımlar,evlerde kullanılan fiş ve prizler vb. gibi konu ve alanlar kapsam dışı bırakılmıştır.Standart teçhizat üzerine konan bi CE damgası söz konusu elektirikli teçhizatın güvenlik yönetmeliğinin gerekli gördüğü hususları karşıladığından belirtilmesini talep etmektedir.Elbette ki bütün bunlar SIKUS UNIVERSAL panoları içinde uygulanmaktadır.

3.D.LGS 615/96 ile düzenlene 89/336 CEE sayılı Elektromagnetik

Uyumluluk Yönetmeliği Elektirikli cihazların yine bu yönetmeklikle belirlenen uygulama alanlarında bulunduklarında ortama yaydıkları ve ortandali elektromagnetik alanlara karşı dayanıklıkları ile ilgili güvenlik hususlarını belirler.Aşağıdaki koruma ve kumanda elemanları bu standartın dışındadır:

• Sigortalar
• Elektromekanik otomatik şalterler
• Modüler otomatlar
• Termik motor koruyucuları
• Ayırıcılar,seçiciler
• Ayrıca aşağıdakiler de standartların dışındadır:
• Butonlar,lambalar . klemensler , analog enstrümanlar ve genel olarak üzerinde elektronik devreler bulundurmayan elektromekanik elemanlar.
• Buna karşılık aşağıdakiler standartlara dahildir;
• Hata akımı korumalı şalterler
• Elektronik röleler olan otomatik şalterler
• Sayısal enstrümanlar , elektronik programlayıcılar ve genel olarak üzerinde elektronik devreler olan tüm elemanlar.
• Siemens elektrikli cihaz katologlarında her bir cihazla ilgili standartlar konusunda bilgiler de bulunmaktadır.
• CE damgası, elektirkli cihazın yönetmeliğin güvenlikle ilgili taleplerinin karşıladığı belirtir.
• Pano üreticisi (A11:1996 değişikliği ile istenen) uymluluk testi İle üretim zamanından kaybetmemek için aşağıdakilere uymak zorundadır.
• 1.tip(ticari ortamlar,hafif sanayi ve konutlar)ve 2.tip (sanayi alanları) alanlarda CE damgalı,standardına uyan ürünleri kullanmak.
• Kablolama ve cihaz montajlarını karşılıklı etkileşimi sınırlamak için cihaz üreticisinin talimatlarına (topraklama, ekranlama vb. gibi) bağlı kalarak yapmak.
• (Ayırıcıların,kumanda ve koruma elemanlarının açıp kapamalarından doğan geçici bozukluklar, elektromagnetik uyum açısından ortamın doğal elementleri olarak kabul edilir ve özel koruma önlemleri aranmaz).
• Bu standarda dahil olan elektirkli teçhizat kullanıldığında söz konusu edilen tüm hususlar SIKUS UNIVERSAL panolarınca da uygulanmaktadır.

4.CE Damgası

Yukarıda belirtilmiş olduğu gibi, üretilip denemiş elemanların gerekli güvenlik hususlarını karşılandığını ve birbirleriyle uyum içinde olduklarını belirtir Pano üreticisi CE damgasını kullanabilmek için CEI EN 60439 -1:2000 standart'ına göre üretim yapmış olmalı ayrıca CE' ye uygunluk beyanına ve teknik dokümantasyonun 10 yıl boyunca cihazları kontrol yetkililerinin (örneğin sanayi ticaret bakanlığı yetkilileri, veya onlarca yetkili kılınan kişilerin)görüşüne açık tutulmasını gerektirir. Bu dökümanlar bu sektörde çalışan yüklenici, tasarımcı, proje sorumlusu/yöneticisi, montajcısı, test ve onay kurumu (TÜV vb.)gibi kişilerin sorumluluğunda değildir. Onlar sadece CE damgasının varlığından emin olmak durumundadırlar.

• -Teknik dökümantasyonu oluşturan belgeler;
• * Siemens ' in SIKUS UNIVERSAL panolarının CEI EN 60439-1:000(CEI 17-13/1) standartına uyum belgesi.bu belge panonun,standardın 7.tablosunda gösterilen "Tip" testinin varlığını ve 7.10 kalemde talep edilen elektromagnetik güvenlik kuralları ile uyumlu olduğunu belirtir.
• * 7.tablonun tip testi panolar için 8.3.1,8.3.2,8.3.3 maddelerine uyulduğunu belgeleyen panocunun test raporu
• * Panonun üretim (seri no.) ve tarifi. tarif, elektirik ,mekanik ve boyutsal olarak panonun teknik karakteristiklerini kapsarken, üretim numarası etiketin üzerinde bulunur.
• * Elektirkli cihaz ve elemanların karakterisini , üreticilerini ve CE damgalı olduklarını belirten ise
• * Elektirik
• * Son proje
• * İlgili standart CEI EN 60439-1 :2000(CEI 17-13/1) ve CEI 64-8
• * İşletme ve bakım talimatları
• * CE' ye uyumluluk beyanı
• CE ' ye uyumluluk beyanı;
• *Bu beyan aşağıdaki bilgileri içermelidir.
• *Üreticinin ismi ve adresi
• *Panonum tipi ( tarifi,tip no,üretim no vb.)
• *Uyulan yönetmelikler
• *Panonun üretimi sırasında uyulan standartlar
• *Üretici namına beyanı imzalamaya yetkili kişini imzası

5.Kanun 46/90

Montajı yapan tarafından hazırlanıp,iş bitiminde yükleniciye/sorumluya verilmek üzere geliştirilip/saklanan elektirik tesislerinin uyumluluk-beyan belgesi,ekinde kullanılan malzemelerin konusundaki "Tip" malzemeye yakınlığını belirleyen bir belgeyi talep etmektedir.Tesisin montajını yapa;yukarıda sözü edilen beyanı CEI 0-3/1996 sayılı" uygunluk belgeleri ve eklerinin hazırlanması için rehber" standart'ının F ekinde belirtildiği şekle uygun olarak,burada söz konusu ettiğimiz alçak gerilim panoları için panoların tanımlamasını,modelin,tipini,üreticisinin ismini ve CE damgasının varlığının belgesini tamamlayıp hazırlayacaktır.

6.Alçak gerilim tesisleri ile ilgili CEI 64-8 sayılı standart

SIKUS UNIVERSAL panoları için Siemens tarafından verilen standartlarda uyum belgesi alçak gerilim tesisleri ile ilgili CEI 64-8 standart'ına da uyulduğunu belgelenmesi'dir.Bu noktada giriş baralarının gerilimini gösteren voltmetrelere bağlı kabloların korunması sorununu hatırlatmak gerekir.Bu kablolar kısa devre değerleri bakmından pano girişinde göz önüne alınan değerler ile aynı kaşullar altındadır ve yalıtımları benzer şekilde olmalıdır.Bu nedenle ,standarda,kablo,ve iletkenlerin yalıtım sınıfları,kullanım biçimleri vb. gibi ilgili yerlerde başvurulması kaçınılmazdır.

7.Sonuçlar

SIKUS UNIVERSAL -Tip testli pano üreticileri için panoların;

Siemens tarafından baştan "Tip" testlerine uygun elemanlar, cihazlar, aksesuarlar ve yine bu 'Tip' testlerine uygun yapım şekli (montaj talimatları) ile biçimlendirildiğini bilmek bir rahatlık ve kolay olmaktadır. 'Tip' testleri standardın 7. tablosunun 1'den 7'ye kadar olan maddelerinde belirtildiği şekilde kısa devre , ısınma , uygulama gerilimi, koruma sınıfı vb. gibi testlerden 7.10.maddede belirtilen elektromagnetik güvenlik koşullarından oluşmaktadır.

Böylece Siemens tarafından biçimlendirilip test edilenden türeme bir pano yapıldığında; yapımcının yüksek maliyetli test cihaz ve laboratuarında sahip olma gereği ortadan kalkmaktadır. Ayrıca böyle bir durumda panoya CE damgası koyabilmek için; örnek pano yapıp, "Tip" testi uygulamak, standartlara uyum beyanını hazırlamak gibi çok yüksek maliyetlerde oluşmaktadır. Bu koşullar altında pano yapımcısına panoda kullanılacak elektrikli cihazlar, aksesuarlar, bara sistemleri vb. ile ilgili bilgileri her zaman göz önünde tutmak, montajla ilgili talimatları izlemek, boyutlandırma ve kablo korumalarını ilgili standart CEI EN 60439-1 : 2000-11 ve CE 64- 8' e göre yapmak düşmektedir. Elbetteki standart tarafından tablo 7'de (test 8'den 11'e kadar ) ön görülen, sadece bilinçli bir uygulama ve orta derecede test cihazları gerektiren "Tip" testinin dışındaki ayrı testleri de yapmak gerekmektedir.

Aksi taktirde panoya ait CE'ye uygunluk beyanını almak ve teknik dökümantasyonu hazırlayıp 10 yıllık bir süre için saklamak kaçınılmaz olacaktır. CE damgasına ilişkin dökümantasyon Siemens'ten sağlanabilir.